Soğd Bölgesi (Soğdian) Neresidir, Soğdlular kimlerdir?

Soğd: Semerkant’ın üstünlüğünü tanıyan bağımsız bir prenslikler konfederasyonunu ifade etmiştir. 558 yılında Göktürkler’in hâkimiyetine giren Soğd bölgesi özellikle Göktürk döneminde Orta Asya’nın ekonomik, siyasal ve kültürel merkezi oldu. Bu dönemde bölge Amuderya ile (Ceyhun) Tanrı dağları arasını kapsıyordu. Soğd tüccarları Göktürk koruması altındaki İpek yolu üzerinde çok etkili hale gelmiş ve Çin’den İtalya’ya kadar uzanan ticareti kontrollerine almışlardı. Soğdca yazılmış olan 582 tarihli Bugut yazıtı Göktürk hükümdarlarından bahsetmektedir. II. Göktürk Hükümdarı Kapgan Kağan (692-716) Çin’de bulunan esir Türkler’le birlikte esir Soğdlar’ın da geri gönderilmesini istemişti. Öte yandan son zamanlarda Çin’de yapılan arkeolojik kazılarda ele geçen bulgulara, özellikle görkemli mezar taşlarına göre burada VI-VIII. yüzyıllar arasında zengin bir Soğd tâcirler sınıfı oluşmuştu ve bu tâcirler imtiyazlı bir statü kazanmıştı. Çinliler’e uzaklardan kıymetli mallar temin ediyor ve Çin ordularının Orta Asya’daki iâşelerini karşılıyorlardı. Bu arada maaş karşılığı ödenen ipek rulolarını da ucuza alıp yeniden ihraç ediyorlardı.

Türklerin Yaşamış Oldukları Eski Diğer Türk Bölgeleri:

Maveraünnehir: Orta Asya'da, Ceyhun (Amu Derya) ve Seyhun (Siri Derya) nehirleri arasında kalan tarihi bölge.

Bugün bu bölge Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan arasında bölünmüştür. Orta Çağ'da İslam uygarlığının geliştiği bölgelerden biri olan Maveraünnehir'deki Semerkand ve Buhara kentleri önemli kültür merkezleridir.

Horasan: Farsça bir kelime olan Horasan "Güneşin yükseldiği yer" anlamına gelir. Horasan'da yoğunlukla Türkmenler ve Farslar yaşamaktadır. Eskiden Horasan bölgesi bugün İran, Afganistan, Tacikistan, Türkmenistan'ın ve Özbekistan'ın bazı bölgelerini kapsardı.

Fergana Vadisi ve Hocend: IX-X. yüzyılların Fergana vadisi, İslam coğrafyacıları tarafından detaylı bir şekilde tasvir edilmiştir. Yazılı kaynaklar Arap fütühatı sırasındaki Fergana hakkında Kâsân, Ahsıket, Urest ve Hocend olmak üzere ancak dört şehirden söz etmektedir. X. yüzyıl coğrafyacıları ise Fergana’da 40 şehrin olduğunu belirtirler. Bunlardan Hocend, daha o zamanlarda duvarlarla çevrilmiş bir rabata sahipti.

Taberistan : Hazar Denizi'nin batı kıyılarında bulunan eskinden Türk Hanlıklarının yönettiği günümüzde şimdiki Mazenderan, Gülistan ve Gilan eyaletlerini içine alan İran'daki tarihi bölge. İran’dan Elburz Dağları’yla ayrılır. Sasaniler devrinde “ispehbed”adlı valiler aracılıyla yönetilirdi.

Cürcan: Gürgan, Gorgan veya Cürcan, İran'ın kuzeydoğusunda yeralan zamanında Taberistan bölgesinde bulunan bir şehir. Günümüzde Gülistan adı ile bilinmektedir.

Dehistan: Eski batı Türkmenistan'ın Balkan Bölgesi'ndeki eski Dehistan şehri Hazar Denizi’nin doğu sahillerinde yer almaktadır.

Aralık 22, 2017